1 sierpnia 1944 roku, dokładnie o godzinie 17:00, w okupowanej przez Niemców Warszawie wybuchło Powstanie Warszawskie – jedna z największych i najbardziej dramatycznych akcji zbrojnych w dziejach Polski podczas II wojny światowej. Celem operacji, zainicjowanej przez Armię Krajową w ramach akcji „Burza”, było wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Dowództwo AK liczyło, że manifestacja suwerenności państwa podziemnego w postaci powstania pozwoli uzyskać silniejszą pozycję polityczną w powojennej Polsce.
Walki trwały 63 dni – znacznie dłużej, niż początkowo zakładano. Były prowadzone w tragicznych warunkach: przy ograniczonym uzbrojeniu, braku amunicji, żywności i leków, a także wobec obojętności (lub też wrogiej postawy) sił sowieckich stacjonujących po drugiej stronie Wisły. W wyniku walk i terroru okupanta życie straciło około 16 tysięcy powstańców (10 000 zabitych i 6000 zaginionych bezpowrotnie) oraz prawie 200 tysięcy cywilów. Warszawa została niemal doszczętnie zniszczona. Pomimo tragicznego bilansu, powstanie pozostało symbolem niezłomnej walki o wolność, narodowej dumy oraz oddania ojczyźnie, bez względu na cenę.
Najwcześniej rocznicowe uroczystości rozpoczną się w Gdyni – już o godzinie 10:00, pod pomnikiem Armii Krajowej na Skwerze Kościuszki. Tradycyjnie odbędą się tam oficjalne wystąpienia okolicznościowe, składanie kwiatów oraz symboliczna minuta ciszy ku czci uczestników powstania.
Dodatkowo na obchody w Gdyni zaprasza gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Z inicjatywy dyrektora oddziału, dr. Marka Szymaniaka, o godz. 16:50 na Cmentarzu Witomińskim (brama główna) odbędzie się spacer pamięci poświęcony Powstańcom Warszawskim. W ramach wydarzenia uczestnicy odwiedzą groby warszawskich powstańców spoczywających na cmentarzu, zapalą znicze, odmówią modlitwę i zaśpiewają pieśni powstańcze. Celem inicjatywy jest nie tylko upamiętnienie uczestników Powstania Warszawskiego, lecz także przekazanie młodszym pokoleniom wartości, jakimi kierowali się powstańcy: odwagi, ofiarności i niezłomnej woli walki o wolność Ojczyzny. Symbolicznie podtrzymywana będzie pamięć o tych, którzy po wojnie związali swoje życie z Wybrzeżem i pozostali wierni ideałom sierpnia 1944 roku.
W Sopocie obchody rozpoczną się w południe. Punktualnie o godzinie 12:00 mieszkańcy spotkają się pod pomnikiem Armii Krajowej, a następnie przemaszerują pod pomnik Sanitariuszki Inki przy ulicy Armii Krajowej. Tam również zostaną złożone kwiaty i wieńce. W uroczystościach weźmie udział wojskowa asysta honorowa z gdyńskiego garnizonu Marynarki Wojennej RP.
Punktualnie o 17:00 w Sopocie, podobnie jak w całej Polsce, zabrzmią syreny alarmowe – przez jedną minutę emitowany będzie ciągły sygnał dźwiękowy. Ten moment nie tylko symbolizuje godzinę „W”, ale będzie też elementem ćwiczeń miejskiego systemu alarmowego.
W Gdańsku główne uroczystości upamiętniające 81. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego odbędą się o godzinie 17:00 na Targu Rakowym, u stóp pomnika Polskiego Państwa Podziemnego. Rozpoczną się one Apelem Pamięci, wojskową salwą honorową oraz wspólną modlitwą. Obecni złożą kwiaty i wieńce pod pomnikiem, a wyjątkowym momentem będzie minuta ciszy poświęcona śp. kpt. w stanie spoczynku Andrzejowi Kaczorowskiemu – zmarłemu niedawno przedostatniemu uczestnikowi powstania mieszkającemu w Gdańsku. Wystąpienie wygłosi prof. Jerzy Grzywacz ps. „Tapir” – powstaniec, żołnierz Armii Krajowej i wiceprezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK, lub Wojciech Rakowski z Fundacji Polskiego Państwa Podziemnego. Asystę wojskową zapewni Kompania Reprezentacyjna 73 Batalionu Lekkiej Piechoty, a modlitwę poprowadzi ks. prałat Ireneusz Bradtke, proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Warto zaznaczyć, że od godziny 16:40 niezależne obchody rozpoczną się również przy pomniku króla Jana III Sobieskiego. Organizowane przez środowiska narodowe, prawicowe oraz kibicowskie, co roku gromadzą one wielu mieszkańców, którzy oddają hołd uczestnikom powstania. O godzinie 17:00 w całym mieście zawyją syreny alarmowe.
Powstanie Warszawskie pozostaje jednym z najbardziej poruszających i jednocześnie najbardziej dyskutowanych wydarzeń w historii Polski. Od lat toczy się wokół niego debata – historycy, publicyści i wojskowi analizują decyzję o jego rozpoczęciu, wskazując na niewystarczające przygotowanie, ogromne ryzyko i dramatyczne skutki dla ludności cywilnej. Dziś, z perspektywy czasu, łatwiej oceniać, co można było zrobić inaczej. Ale 1 sierpnia nie jest dniem ocen. To dzień pamięci o tych, którzy – często jeszcze jako nastolatkowie – stanęli do nierównej walki w imię wolności, honoru i godności.
Wielu powstańców wiedziało, że zwycięstwo militarne może być niemożliwe, ale nie zrezygnowali z walki o prawo do decydowania o własnym losie. Ich czyn był wyrazem buntu wobec zniewolenia i symbolem niezłomnego ducha narodu. To oni, młodzi żołnierze, sanitariuszki, łączniczki i cywile, pokazali, czym jest prawdziwe bohaterstwo. Nawet jeśli przyszło im zapłacić najwyższą cenę.
W tym szczególnym dniu wszelkie spory polityczne powinny ustąpić miejsca wspólnej refleksji. Pamięć o Powstaniu Warszawskim jest wspólnym dziedzictwem wszystkich Polaków. To właśnie dzięki postawie powstańców możemy dziś żyć w wolnej Polsce. Za ich odwagę, determinację i poświęcenie należy się im dozgonna wdzięczność i szacunek. Niech nasza pamięć będzie trwała, prawdziwa i ponadczasowa.
Cześć i chwała bohaterom!
