W piątek, 11 lipca, w Gdańsku i Gdyni odbyły się uroczystości związane z Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. Data ta nawiązuje do tragicznych wydarzeń z 1943 roku, kiedy to podczas „krwawej niedzieli” doszło do masowych mordów na polskiej ludności cywilnej w ponad stu miejscowościach na Wołyniu.
Historycy szacują, że w wyniku czystek etnicznych prowadzonych w latach 1943–1945 przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), Ukraińską Powstańczą Armię (UPA), a także inne formacje zbrojne, życie straciło około 80–100 tysięcy Polaków. Zbrodnie te miały charakter planowy, a ich celem było całkowite usunięcie ludności polskiej z Wołynia i Galicji Wschodniej.
W Gdańsku uroczystości rozpoczęły się w piątek rano – o godzinie 8:30 przy Pomniku Pamięci Ofiar Eksterminacji Ludności Polskiej na Wołyniu, zlokalizowanym na rogu ulic Solarskiej i Katarzynki. Hołd pomordowanym oddali m.in. Agnieszka Owczarczak, przewodnicząca Rady Miasta Gdańska, oraz Emilia Lodzińska, zastępczyni prezydenta miasta ds. rozwoju przestrzennego i mieszkalnictwa. W Gdyni obchody miały miejsce przed głównym wejściem do Urzędu Miasta przy alei Marszałka Piłsudskiego. O godzinie 10:00 odbył się uroczysty apel oraz ceremonia złożenia kwiatów.
Tegoroczne obchody miały szczególny charakter: po raz pierwszy odbyły się w ramach nowo ustanowionego święta państwowego: Narodowego Dnia Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej. Ustawa ustanawiająca to święto została przyjęta 4 czerwca 2025 roku.
W piątkowe popołudnie w Gdańsku odbędą się również uroczystości organizowane przez Instytut Pamięci Narodowej. O godzinie 14:30 zaplanowano złożenie kwiatów pod Pomnikiem Pamięci przy kościele św. Brygidy. Następnie, o 15:00, w Bazylice Świętej Brygidy odprawiona zostanie msza święta w intencji ofiar Zbrodni Wołyńskiej. Na zakończenie obchodów, o 17:00, w Oblackim Centrum Edukacji i Kultury (ul. Elżbietańska 9/10) odbędzie się pokaz filmu dokumentalnego „Zmarłych pogrzebać” w reżyserii Katarzyny Underwood.
W sobotę, 12 lipca, w Gdańsku odbędzie się także Marsz Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu, organizowany przez Młodzież Wszechpolską – Okręg Pomorski. Uczestnicy zgromadzą się o godzinie 13:00 przy Kościele pw. św. Katarzyny, skąd wyruszą pod Pomnik Pamięci Ofiar Eksterminacji Ludności Polskiej na Wołyniu, by oddać symboliczny hołd ofiarom.
Narodowy Dzień Pamięci obchodzony 11 lipca to jedna z najważniejszych dat przypominających o tragicznych losach polskiej ludności na Kresach Wschodnich. Rocznica tzw. „krwawej niedzieli” z 1943 roku skłania do refleksji nad skalą przemocy i cierpienia, jakie dotknęły dziesiątki tysięcy niewinnych osób. Obchody organizowane w Trójmieście pokazują, że pamięć o tych wydarzeniach jest wciąż żywa w wymiarze historycznym i społecznym. To również moment, który sprzyja budowaniu dojrzałej kultury pamięci, opartej na faktach i szacunku.
Jan Korczyński
Źródło: gdansk.pl/gdynia.pl/gdansk.ipn.gov.pl/
Fot. materiały prasowe IPN
