Planujesz egzotyczną wyprawę? Zanim ruszysz na drugi koniec świata, pomyśl nie tylko o hotelu czy przewodniku, ale przede wszystkim o… swoim zdrowiu. Kraje tropikalne potrafią oczarować, ale potrafią też zaskoczyć chorobami, których próżno szukać w naszym klimacie. Nie chodzi o straszenie, tylko o zdrowy rozsądek. Świat jest piękny, ale nie wszędzie bezpieczny – zwłaszcza, jeśli twoje ciało nie zna lokalnych wirusów i bakterii.
Szczepienia — najskuteczniejszy parasol ochronny
Zdecydowanie lepiej zapobiegać niż leczyć – zwłaszcza setki kilometrów od domu, w systemie zdrowia, którego nie znasz i w języku, którego nie rozumiesz. Szczepienia to najprostszy sposób, by zminimalizować ryzyko chorób zakaźnych w podróży. Działają długofalowo, wspierają naturalne mechanizmy odpornościowe i mogą uchronić cię przed poważnymi komplikacjami.
Zyskujesz:
- mniejsze ryzyko infekcji podczas wyjazdu,
- ochronę najbliższych (bo nie przywozisz zarazków do domu),
- oszczędność – leczenie za granicą potrafi zrujnować budżet wakacyjny,
- odporność, która często utrzymuje się przez lata.
Brak szczepień może oznaczać więcej niż tylko popsuty urlop. Czasem to długa terapia, groźne powikłania albo przymusowy powrót do kraju.
Kiedy zacząć przygotowania?
Nie zostawiaj tego na ostatnią chwilę. Idealny moment na rozpoczęcie profilaktyki to 6–8 tygodni przed wyjazdem. Umów się z lekarzem specjalizującym się w medycynie podróży albo tropikalnej. Na wizytę przygotuj informacje o trasie, długości pobytu, ogólnym stanie zdrowia, przyjmowanych lekach, dotychczasowych szczepieniach i – jeśli dotyczy – ciąży.
Co mówią przepisy? Obowiązki szczepienne
Na liście szczepień wymaganych prawnie znajduje się tylko jedno – przeciwko żółtej gorączce (żółtej febrze). Jeśli lecisz do wybranych krajów Afryki lub Ameryki Południowej, bez ważnego wpisu w tzw. Żółtej Książeczce Szczepień możesz nie przekroczyć granicy. Taki wpis uzyskasz wyłącznie w certyfikowanych punktach szczepień.
Niektóre kraje mają dodatkowe wymagania. Przykład? Arabia Saudyjska żąda potwierdzenia szczepienia przeciw meningokokom, niezależnie od ogólnych zasad WHO.
Zalecenia – co warto rozważyć?
W zależności od tego, dokąd jedziesz, jak długo tam będziesz i w jakim jesteś stanie zdrowia, lekarz może zaproponować szczepienia przeciwko:
- błonicy i tężcowi
- poliomyelitis
- durowi brzusznemu
- WZW typu A i B
- cholerze
- żółtej febrze
- meningokokom
- wściekliźnie
- kleszczowemu zapaleniu mózgu
Niektóre z tych chorób są rzadkością w Europie, ale w Azji, Ameryce Południowej czy Afryce – codziennością.
Co powinno znaleźć się w bagażu?
Oprócz paszportu, warto zabrać:
- leki przyjmowane na stałe,
- środki na gorączkę i ból,
- elektrolity i środki na biegunkę,
- podstawową apteczkę opatrunkową,
- preparaty przeciw insektom (komary i kleszcze),
- krem z wysokim filtrem UV,
- dokumenty zdrowotne:
– Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), jeśli podróżujesz po UE,
– listę aktualnych leków,
– kopię dokumentacji medycznej przy chorobach przewlekłych.
Zapisz też adres najbliższej placówki medycznej i numer alarmowy w kraju, do którego się wybierasz.
Higiena przede wszystkim
Nieprzegotowana woda, surowe jedzenie i nieumyty owoc – to wystarczy, by zakończyć wakacje w szpitalu. Podstawowe zasady:
- myj ręce jak najczęściej – mydło i czysta woda to twoi sprzymierzeńcy,
- unikaj picia wody z kranu (także do mycia zębów),
- pij wyłącznie napoje w zamkniętych butelkach,
- nie dodawaj lodu, jeśli nie wiesz, z jakiej wody został zrobiony,
- jedz potrawy dobrze ugotowane i gorące,
- owoce i warzywa myj w bezpiecznej wodzie, obieraj przed spożyciem.
Ludzie też mogą być źródłem zakażeń
Niektóre choroby – jak odra, grypa, gruźlica czy meningokoki – przenoszą się drogą kropelkową. Do zakażenia może dojść w zatłoczonym autobusie, w samolocie czy w restauracji.
Bardziej niepokojące są jednak sytuacje, w których kontakt z krwią – podczas zabiegu, zastrzyku, tatuażu czy przypadkowego kontaktu seksualnego – zwiększa ryzyko infekcji wirusami typu B, HIV lub innymi groźnymi patogenami. W niektórych krajach standardy higieniczne są znacznie niższe niż w UE – nie ignoruj tego.
Po powrocie — nie lekceważ objawów
Większość turystów wraca do domu w pełni sił. Ale jeśli pojawi się gorączka, problemy żołądkowe albo ogólne osłabienie – nie zwlekaj. Zgłoś się do lekarza i koniecznie poinformuj, gdzie byłeś. Dla lekarza to kluczowa informacja diagnostyczna, zwłaszcza po pobycie w krajach tropikalnych.
Jeśli przed wyjazdem rozpocząłeś serię szczepień (np. przeciw WZW B), koniecznie dokończ cykl po powrocie. Tylko pełne dawki gwarantują odporność.
Wniosek? Jasny
Szczepienie to nie dodatkowy koszt. To świadoma decyzja, która może uratować ci podróż, zdrowie, a nawet życie. A przecież nie po to jedziesz na drugi koniec świata, żeby martwić się o to, czy woda z lodem cię unieruchomi na dwa tygodnie w tropikalnej klinice.
Grażyna Bojarska-Dreher, materiały: GIS
